دانش آموز سالم با میان وعده کم نمک و کم روغن 

اهمیت میان وعده سالم : در حال حاضر مصرف زیاد غذاهای چرب وسرخ شده ، فست فودها و مصرف زیاد نمک از جمله مشکلاتی است که در الگوی مصرف غذایی دانش آموزان وجود دارد . مصرف زیاد نمک زمینه را برای فشار خون بالا در بزرگسالی فراهم می کند . همچنین مصرف زیاد روغن و چربی علاوه بر بالا بردن چربی خون و بیماری های قلبی و عروقی ، به دلیل دریافت کالری زیاد، اضافه وزن و چاقی را بدنبال دارد. کودکان سنین مدرسه علاوه بر سه وعده غذایی اصلی به میان وعده نیز نیاز دارند.

برای پیشگیری از فشار خون بالا ، بیماری های قلبی و عروقی و اضافه وزن و چاقی در بزرگسالی ، میان وعده دانش آموزان باید شامل مواد غذایی باشد که علاوه بر تامین نیازهای تغذیه ای ، کم نمک و کم روغن نیز باشد.به این دلیل موادی چون چیبس ، پفک و سایر تنقلات چرب و شور ، میان وعده مناسبی نیستند. استفاده از انجیر خشک ، توت خشک ، نخود چی ، کشمش ، انواع مغزهای بو نداده و بدون نمک ، برگه زرد آلو و انواع میوه ها نظیر سیب ، پرتقال ، نارنگی ، هلو ، زرد آلو ، لیمو شیرین و..... سبزیجاتی نظیر هویج ، کاهو ، خیار و ساندویچ هایی مانند : نان و پنیر و سبزی ، انواع کوکو و کتلت ، نان و پنیر و خرما ، می تواند به عنوان میان وعده در برنامه غذایی دانش آموزان قرار گیرد. استفاده از ساندویچ های خانگی که در تهیه آن ها نمک و روغن کمتری استفاده شده است ، توصیه می شود.(دانش آموز عزیز : با انتخاب و مصرف میان وعده کم روغن وکم نمک به سلامتی خود کمک کنید.)

مصرف بی رویه تنقلات غذایی کم ارزش : متاسفانه برخی از تنقلات تجاری از جمله انواع فراورده های غلات حجیم شده مثل چی توز ،لینا ، پفک و..... بطور بی رویه توسط کودکان و دانش آموزان مصرف می شوند. مصرف چیبس و پفک بخصوص قبل از وعده های غذایی بدلیل ایجاد سیری کاذب دانش آموزان را از خوردن غذاهای اصلی که باید مواد مغذی مورد نیاز رشد را تامین کند ، باز می دارد از سوی دیگر نمک موجود در آن ذائقه را به خوردن غذاهای شور عادت می دهد. مطالعات انجام شده رابطه بین مصرف نمک و افزایش فشار خون در دوران بزرگسالی را به اثبات رسانده است. والدین باید دانش آموزان را به مصرف تنقلات سنتی مثل نخود چی و کشمش ، گردو ،بادام ،پسته (از انواع بو نداده و بدون نمک )، گندم برشته ،برنجک ،عدس برشته شده ، توت خشک ،انجیر خشک ،و برگه های تشویق کنندوسر سفره بجای نوشابه های گاز دار برای افراد خانواده از دوغ کم نمک و بدو ن گاز استفاده کنند.

اثرات زیان بار مصرف غذاهای پر نمک وشور

نمک ماده ضروری وتامین کننده سدیم در انسان است که در انتقال جریانات عصبی و انقباض عضلانی نقش دارد .توصیه شده مصرف نمک حدود 5-3 گرم در روز (کمتر از یک قاشق چای خوری ) است.اضافه دریافت نمک خطرات عمده ای از جمله افزایش  فشار خون را بدنبال دارد. ثابت شده است که مقدار مصرف نمک با میزان شیوع سکته قلبی در جامعه مرتبط است. دریافت زیاد نمک و سدیم و مصرف غذاهای شور و پر نمک و تنقلات شور سبب کاهش تراکم استخوانی وپوکی استخوان است.جلوگیری از اثرات زیان بار دریافت بالای نمک از دوران کودکی و سنین مدرسه باید شروع شود. دانش آموزان باید سعی نمایند که در هنگام انتخاب  مواد غذایی نوع کم نمک آن را برگزینند و در کنار غذا از نمکدان استفاده نکنند.

وعده هاو میان وعده های نا منظم : حذف وعده های غذایی ، رفتاری رایج در نوجوانان است. حذف وعده صبحانه در دانش آموزان بسیار شایع است که با عواقب نا مطلوب از قبیل اضافه وزن و چاقی ، عدم تمرکز و عملکرد درسی ضیف و افزایش خطر دریافت ناکافی مواد مغذی به خصوص کلسیم همراه است. دانش آموزانی که وعده غذایی خود را حذف می کنند ، در پاسخ به گرسنگی اغلب به جای وعده غذایی از میان وعده هایی استفاده می کنند که از لحاظ ویتامین ، مواد معدنی و فیبر پایین هستند و  سر شار از چربی ، شکر و نمک می باشند.

اثرات زیان بار مصرف غذاهای پر چرب

اگر چه چربی ها در برنامه غذایی دانش آموزان به علت تولید انرژی بالا و خاصیت سیر کنندگی و طعم دهندگی حائز اهمیت هستند و چربی های مفید مثل امگا 3 را که برای سلامتی بسیار ضروری است تامین می کنند. اما برخی از مواد غذایی حاوی چربی های نامطلوب هستند و به همین دلیل نباید زیاد استفاده شوند. بسیاری از مواد غذایی موجود در بازار به خصوص مواد غذایی فرآوری شده (آماده و نیمه آماده ) حاوی مقادیر زیادی روغن و چربی های مضر هستند. انواع فست فودها (مثل سوسیس ،کالباس ، پیتزا و سیب زمینی سرخ شده ) دارای چربی اشباع شده هستند که تنگی و انسداد عروق و بروز بیماری های قلبی و عروقی را بدنبال دارند.

رعایت نکات ذیل در تغذیه دانش آموزان حائز اهمیت است:

*مصرف فست فودها بسیار محدود شود. *در کنار فست فودها ،انواع سبزی یا سالاد مصرف شود. بجای خیار شور از گوجه فرنگی ، خیار ،کاهو وسایر سبزی ها استفاده شود.

 *به جای نوشابه های گاز دار از نوشیدنی های سالم تر مثل دوغ بدون گاز استفاده شود.

*بجای سیب زمینی سرخ شده از سیب زمینی تنوری استفاده شود.

*هنگام مصرف غذا از نمکدان استفاده نشود.

*تنقلات شور مثل انواع چیبس ،پفک و چوب شور که حاوی نمک زیادی هستند مصرف نشوند.

 *از انواع آجیل و مغزهایی که بو نداده و خام هستند بجای انواع پر نمک و شور از آنها استفاده شود.

باتشکراز اداره سلامت وتندرستی اداره کل